Można powiedzieć w uproszczeniu, że wszystko w niej jest łemkowskie, a w zasadzie wschodnio-łemkowskie
Historia Łemków na pograniczu beskidzko-bieszczadzkim jest podobna do historii Bojków w Bieszczadach. Jeszcze przed II wojną światową byli główną grupą etniczną nad Osławą. Po wojnie miały miejsce wysiedlenia i wydawało się, że Łemkowie już nie wrócą.
Została natomiast świątynia – drewniany świadek historii. Zarówno jej architektura, jak i wystrój związane są z kulturą łemkowską. Wybudowana została w latach 1801–1803 w bardzo charakterystycznym stylu wschodnio-łemkowskim. Typowe cechy tej świątyni to trójdzielny, wydłużony plan, równa wysokość zrębu ścian trzech głównych części świątyni i przede wszystkim pięć okazałych baniastych hełmów wieńczących główne części cerkwi. – Analizując jej wygląd zewnętrzny wydaje się, że cerkiew w Turzańsku stanowi niezwykłe, twórcze przetworzenie archetypu murowanej cerkwi bizantyńskiej. Ewidentnie świadczy o tym wprowadzenie hełmów nie tylko nad głównymi członami świątyni, ale także nad dwiema symetrycznymi zakrystiami – wyjaśnia Anna Fortuna-Marek. Taka architektura jest czymś unikatowym, spotykanym jedynie na terenach pogranicza łemkowsko-bojkowskiego i kojarzona jest właśnie z doliną rzeki Osławy.
Drugim wyróżnikiem turzańskiej świątyni, który jeszcze mocniej wiąże ją ze społecznością łemkowską, jest ikonografia. Twórca polichromii, Josyf Bukowczyk, osadził kilka z przedstawianych scen w realiach Łemkowszczyzny z końca XIX w., a więc w czasach kiedy malowidła powstawały. W cerkwi znajdziemy przedstawienie Chrystusa nawiedzającego łemkowską rodzinę, Łemka siejącego zboże, a także piękny górzysty krajobraz, do namalowania którego za inspirację posłużyły prawdopodobnie okoliczne bieszczadzkie i beskidzkie wzgórza.
Co ważne, Łemkowie jednak wrócili w te okolice i od lat 60. XX w. w Turzańsku funkcjonuje parafia prawosławna. Dzięki tej niewielkiej społeczności łemkowskiej cerkiew nie tylko stoi, ale i żyje.
Przeczytaj więcej o atrakcji na stronie Szlaku Architektury Drewnianej
Warto zobaczyć w okolicy:
Cerkiew z 1824 pw. św. Mikołaja w Rzepedzi
Dawna greckokatolicka cerkiew parafialna Opieki Matki Bożej w Komańczy
-
Cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w Komańczy
-
Kamieniołom w Komańczy - wodospad okresowy
fot. Jan Ulicki
Sprawdź podobne
